Kiedy byłam dzieckiem moja Babcia mieszkała z nami. Kiedy bolał mnie brzuch, dawała mi gorącą i pachnącą herbatkę z rumianku. Kiedy myłam włosy, robiła mi płukankę z łopianu lub octu winnego, a kiedy narzekałam na cerę nalegała, abym myła twarz otrębami owsianymi.
Kiedy dorosłam uznałam, że babcine metody były beznadziejnie staroświeckie i całkowicie o nich zapomniałam. Czy zdziwisz się, jeśli powiem, że niesłusznie?
Jakiś czas temu przypomniałam sobie, jak to było, kiedy jeszcze z nami żyła. Jak błyszczące i piękne były wtedy moje włosy i jaką zdrową miałam cerę w czasie dojrzewania.
Babcia przypomina mi się za każdym razem, kiedy słyszę jak z rynku usuwane są szkodliwe produkty po tym, jak ludzie przez lata ich używali. Kiedy spotkałam się z tym pierwszy raz, zaczęłam się zastanawiać, czy to co używam dzisiaj, nie będzie zakazane jutro. Uświadomiłam sobie też, że sama wiele z tych wycofywanych specyfików stosowałam.
Czytasz co jakiś czas o takich zagrożeniach dla swojego zdrowia i życia. Czy nie zastanawiasz się wtedy czy są metody zdrowsze i pewniejsze? Może i są, ale jak się o nich dowiedzieć?
I właśnie dlatego postanowiłam zebrać wszystkie znane sposoby na to, aby łatwo i tanio poprawić stan swoich włosów używając tylko i wyłącznie zdrowych, naturalnych składników, dostępnych w każdej kuchni i sklepie z ziołami… co warto zrobić, aby żyć zdrowiej i lepiej w świecie.
Włosy i fryzura są bardzo ważną częścią naszego wyglądu. Ich stan często decyduje o tym, jak inni nas postrzegają. Smutne, matowe i zwisające po bokach bez życia nie dodają urody.
Jestem pewna, że pomysły tu proponowane będą stymulujące jak świeże powietrze.
Ten artykuł to kompendium, w którym zebrałam receptury domowych kosmetyków, które poprawią stan Twoich włosów, a które moja Babcia (być może także i Twoja) stosowała intuicyjnie. Dowiesz się, że dla chemicznych produktów z półki są też inne opcje, które są bezpieczniejsze, tańsze, łagodniejsze i skuteczne w działaniu.
DLACZEGO POTRZEBUJESZ KOMPENDIUM WIEDZY NA TEMAT NATURALNYCH SPOSOBÓW DBANIA O WŁOSY?
Odpowiedź na nie składa się z trzech elementów:
1. Lepiej jest dobrze i zdrowo żyć pomimo wszelkich przeciwności. To takie smutne, że tak wielu ludzi blokuje w swoich umysłach informacje o metodach naturalnych, zdając się tylko na to, co oferuje wielki przemysł, który nie kieruje się tym, aby twoje życie było zdrowsze i szczęśliwsze.
2. Powiem ci więcej niż jest w stanie powiedzieć nie jeden lekarz. Dzisiaj lekarstwa i środki chemiczne to nie są jedyne dostępne możliwości. Coraz wyraźniej odkrywamy, że wielu dzisiejszych lekarzy nie zdaje sobie sprawy z innych metod. Jak więc możesz spodziewać się, że powiedzą ci o nich? Jeszcze 10 lat temu na każde przeziębienie przepisywali nam antybiotyki, dzisiaj już wiadomo, że nie ma takiej potrzeby, bo oprócz pozytywnego działania, mają bardzo silny negatywny wpływ na organizm i nie zawsze jest konieczność, aby ich używać. Po co wytaczać armatę przeciw mrówce?
Ty też bądź na czasie i szukaj nowych-starych metod, które nasze Babcie stosowały z powodzeniem i miały piękne włosy.
3. Nie obiecuję cudów, nie oferuję natychmiastowej poprawy. Jedyne, co mogę obiecać, to że dowiesz się jak w naturalny sposób dbać o swoje włosy. Jeśli będziesz te metody stosować systematycznie, po kilkunastu tygodniach ich stan ulegnie poprawie, a dzięki temu będziesz żyć trochę zdrowiej w tym coraz mniej zdrowym świecie.
Niczego nie tracisz, niczego nie musisz kupić. Po prostu poczytaj i dowiedz się jak przygotować domowe kosmetyki na poprawę zdrowia włosów i jak je stosować .
W tym kompendium zbieram przepisy z różnych miejsc i na bieżąco dodaję nowe, jeśli taki znasz dodaj proszę w komentarzach, abyśmy wszystkie mogły go wypróbować.
PODSTAWOWA PIELĘGNACJA WŁOSÓW
Zdarza ci się myć włosy „na wszelki wypadek”? Specjaliści, zalecają mycie włosów dopiero gdy zaczynają być brudne, czyli gdy zaczynasz to widzieć, a nie „na wszelki wypadek”.
Na stan twoich włosów, oprócz czynników zewnętrznych jak słońce, zanieczyszczenie powietrza, czy kurz, mają wpływ również czynniki wewnętrzne: gdy jesteś niewyspana, masz zniżkę nastroju przed menstruacją, wypiłaś wczoraj trochę więcej alkoholu, masz depresję – nie dziw się, że włosy wiszą na głowie w smętnych strąkach.
Czynnością niedocenianą w procesie pielęgnacji włosów jest ich szczotkowanie, pozwalające usunąć kurz i wymasować skórę głowy, co ma wpływ na lepsze jej ukrwienie i lepsze odżywienie włosów.
Nie szczotkować, bo szybciej się przetłuszczają? A wolisz zdrowsze czy mniej zdrowe?
Włosy najlepiej szczotkować miękką szczotką, zwieszając głowę w dół.
Korzyść dodatkowa jest taka, że gdy masz głowę pochyloną na dół, przy okazji następuje lepsze ukrwienie skóry twarzy, co poprawia jej stan ogólny.
Każdy użytkownik szamponów uważa, że ich jedyną funkcją jest mycie włosów i skóry głowy. To prawda, że jest to ich podstawowa funkcja, ale również podstawowym problem z tego wynikającym jest zbyt intensywne działanie. Jednym z ich głównych składników są detergenty używane również w płynach do mycia naczyń, czy płynach do mycia samochodów.
Badania wykazują, że każde mycie włosów odtłuszcza je w ok. 70-80% działając również na cebulkę włosa i głębsze warstwy skóry. Naturalną funkcją sebum – tłuszczu wydzielanego przez gruczoły łojowe – jest ochrona włosa, dzięki czemu staje się zdrowy i lśniący. Niektórzy producenci dodają do szamponów substancje mające ponownie włosy natłuścić. Ale zadaj sobie pytanie – skoro myję by odtłuścić, to po co je ponownie natłuszczać?
Używając szamponu pamiętaj, aby go zawsze mocno rozcieńczyć – nigdy nie należy stosować bezpośrednio na włosy szamponu bezpośrednio z butelki, bo jest zbyt intensywny.
Zanim wynaleziono detergenty, ludzie również myli włosy, a ich włosy były piękne i błyszczące. Myto je wtedy szamponem na bazie białego mydła i płukano mocno rozcieńczonym octem lub sokiem z cytryny, aby włosy były błyszczące oraz aby zregenerować naturalny kwaśny odczyn skóry.
13 ODŻYWEK I MASECZEK DO WŁOSÓW Z DOMOWEJ APTEKI NA WZMACNIANIE WŁOSÓW
Jeżeli szukasz dobrych sposobów przeciw wypadaniu włosów, masz zniszczone włosy czy chciałabyś pobudzić porost włosów, zastosuj naturalne metody pielęgnacji włosów: maseczki i odżywki na bazie naturalnych składników. Poniżej znajdziesz aż 13 propozycji!
Naturalne odżywki do włosów poprawią ich stan zdrowia, co z czasem poprawi ich wygląd i znowu będziesz miała piękne włosy. Wybierz rodzaj maseczki w zależności od typu włosów i rodzaju problemu, ale najlepiej wypróbować każdą z nich – dopiero wtedy będziesz mogła stwierdzić, która Twoim włosom odpowiada najbardziej.
Wypadające włosy i zniszczone włosy wymagają przed wszystkim wzmocnienia i lepszego odżywienia. Regularne stosowanie maseczek powstrzymuje wypadanie włosów i ułatwia układanie fryzury.
Zwróć uwagę, że niektóre z maseczek odpowiednie są do wybranego koloru włosów, ponieważ niektóre mogą rozjaśniać włosy, a inne je przyciemniać.
# 1 Płukanie piwne
Jasne piwo jest bardzo dobrą metodą na wzmocnienie każdego rodzaju włosów. Szklanką piwa płuczesz włosy po myciu. Nie spłukujesz, suszysz. Witaminy i inne substancje odżywcze zawarte w piwie wnikają we włosy i cebulki włosowe, sprawiają, że włosy stają się jedwabiste i lśniące.
# 2 Wzmacnianie rumiankowe
2 garści suszonego kwiatu rumianku, 1 cytryna
Rumianek zalewasz 0,5l wrzącej wody i odstawiasz na 30 min. do naciągnięcia. Odcedzasz i filtrujesz najlepiej przez filtr do kawy, aby usunąć nawet najdrobniejsze kawałki rumianku. Cytrynę wyciskasz i też przesączasz przez filtr do kawy. Obie substancje mieszasz i tak uzyskaną mieszanką masujesz skórę głowy.
Do zastosowania tylko do jasnych włosów. Rozjaśnia je delikatnie i nadaje połysk. Po jej zastosowaniu fryzura długo utrzymuje nadany kształt.
# 3 Wzmacnianie i usztywnianie miodowe
1 łyżeczka czystego miodu pszczelego (bez dodatków), szklanka gorącej wody i odrobina octu owocowego.
Składniki dobrane do włosów półdługich. Do włosów krótkich proporcjonalnie zmniejsz ilość wody i miodu. Gotujesz wodę, a gdy trochę ostygnie (nie może być wrząca) do ok. 50C, dodajesz miód. Gdy się rozpuści dodajesz odrobinę octu owocowego.
Ten naturalny miodowy wzmacniacz delikatnie wmasowujesz we włosy i w skórę głowy. Nadaje piękny połysk i ułatwia układanie fryzury.
# 4 Płukanka gruszkowa – do włosów ciemnych
Działanie: pomaga utrzymać zdrową skórę głowy, włosy są miękkie i błyszczące, przeciwdziała wypadaniu.
Przepis: 1 łyżeczkę suszonych liści gruszy lub gotową herbatkę z apteki lub sklepu zielarskiego zalewasz 1 szklanką wrzącej wody i czekasz aż napar będzie letni. Odcedzasz i płuczesz włosy po myciu.
# 5 Płukanka pokrzywowa – do włosów ciemnych
Działanie: wzmacnia korzonki włosów, zapobiega łupieżowi.
Przepis: 1 łyżeczkę suszonych liści pokrzywy lub gotową herbatkę z apteki lub sklepu zielarskiego zalewasz 1 szklanką wrzącej wody i czekasz aż napar będzie letni. Odcedzasz i płuczesz włosy po myciu. Nie używaj świeżych liści – barwią na zielono!
# 6 Płukanka rumiankowa – do włosów jasnych
Działanie: Rumianek jest jedną z ulubionych roślin leczniczych stosowanych do płukanek ziołowych, ponieważ działa leczniczo i dezynfekująco. Włosy stają się jedwabiste i lśniące oraz lekko rozjaśnione. Jeśli masz jasne włosy, możesz do płukania dodać również sok z cytryny, co sprawi że Twoje włosy będą piękne i lśniące.
Przepis: 1 łyżeczkę suszonych kwiatów rumianku lub gotową herbatkę z apteki lub sklepu zielarskiego zalewasz 1 szklanką wrzącej wody i czekasz aż napar będzie letni. Odcedzasz i płuczesz włosy po myciu.
# 7 Maseczka z żółtka
Jeśli masz dłuższe włosy użyj dwóch żółtek, a jeżeli krótsze, to jedno na pewno wystarczy. Do tego należy domieszać 1 dużą łyżkę oleju roślinnego – te funkcje bardzo dobrze pełni oliwa z oliwek lub rozgniecione awokado pełne odżywczych substancji lub olejek awokado. Mieszamy aż do powstania konsystencji majonezu. Nanosimy na włosy. Konieczne jest utrzymanie maseczki w cieple – wtedy lepiej działa. Najlepiej nałożyć na włosy czepek kąpielowy, a na to nagrzany ręcznik – może być wcześniej położony na kaloryferze lub w gorącej wodzie i odciśnięty przed użyciem . Trzymasz 1 godzinę.
Dlaczego dobrze działa? Żółtko zawiera lecytynę, która jest bardzo dobrą odżywką do włosów. Także oliwa i awokado zawierają wiele substancji odżywczych – włosy stają się miękkie, błyszczące, delikatne, dają się łatwo rozczesywać i układać.
# 8 Maseczka oliwna
Stosowanie tej maseczki jest polecane nie tylko przy włosach przesuszonych, ale również przy włosach zdrowych. Rozgrzaną oliwę nakładasz oszczędnie na włosy. Zakładasz czepek kąpielowy. Im więcej czasu dasz olejkowi na wchłonięcie tym lepiej.
Możesz stosować oliwę z oliwek, ale ważne aby była to oliwa z pierwszego tłoczenia na zimno, olejek z migdałów czy łopianu. Maseczka ta odżywia włosy – stają się miękkie, lekkie i łatwe do układania.
# 9 Maseczka z olejku ziołowego
Zioła możesz stosować nie tylko jako napary do płukania, ale możesz je dodać do oliwy przed użyciem. Proporcje 1 garść wybranych ziół na 1 szklankę oliwy z pierwszego tłoczenia, na zimno i trzymamy – optymalnie – przez 4 tygodnie. Jeżeli zioła wchłonęły zbyt dużo oliwy, wyciskasz wszystko bardzo dokładnie i mocno, aby odzyskać każdą drogocenną kroplę.
Metoda szybkiego uzyskania olejku ziołowego – nie jest on tak cenny jak poprzedni, ponieważ nie dajemy czasu na to, aby oliwa wchłonęła wszystkie cenne substancje, ale tylko część.
Zaletą podstawową jest to, że masz olejek po 20 minutach. Oliwę wlewasz do żaroodpornego naczynia ze szkła lub porcelany, wstawiasz na wrzątek – gdy oliwa jest ciepła, wrzucasz zioła i podgrzewasz dalej. Oliwa naciąga przez ok. 20 minut. Jako zioła najlepiej użyć liści gruszy, pokrzywy, rumianku, koniczyny, nasturcji i przetacznika.
Na włosy nanosisz zawsze olejek lekko podgrzany. Nie szafujesz ilością, skupiasz się na najstarszych częściach włosów. Nakładasz czepek kąpielowy i gorący ręcznik. Trzymasz minimum godzinę.
Maseczka z olejku ziołowego ma działanie natychmiastowe na drobne anomalie np. wywołane pogodą. Wzmacnia i zmiękcza włosy, a włosy przy jej stosowaniu zniewalająco błyszczą i dają się łatwo układać.
# 10 Maseczka nabłyszczająco-odżywcza oliwno-lanolinowo-ziołowa
Pół filiżanki oliwy z oliwek, pół łyżeczki lanoliny, 1 łyżeczka suszonych listków gruszy, 1 łyżeczka suszonych listków pokrzyw, 1 łyżeczka suszonych kwiatów rumianku, 1 żółtko, trochę soku z cytryny
Lanolinę i oliwę razem podgrzewamy we wrzątku w żaroodpornym szklanym lub porcelanowym naczyniu, aż będzie płynna. Dodajesz wszystkie zioła i podgrzewamy dalej zostawiając na wrzątku przez pół godziny. Gdy trochę ostygnie, wlewasz zawartość do woreczka płóciennego i wyciskasz.
Żółtko mieszasz z sokiem z cytryny i powoli dodajesz ostudzony olejek. Mieszasz do uzyskania konsystencji majonezu.
Maseczkę nakładasz równomiernie na włosy, po nałożeniu maseczki nakładasz czepek kąpielowy i gorący ręcznik. Po godzinie myjesz włosy traktując maseczkę jako szampon.
Do drugiego mycia bierzesz odrobinę rozcieńczonego (zawsze) szamponu.
Maseczka szczególnie jest polecana, jeżeli masz włosy po trwałej lub farbowane. Po jej zastosowaniu włosy stają się znowu miękkie i łatwe do układania.
# 11 Maseczka rycynowa
30 ml olejku rycynowego mieszasz z olejkiem z kiełków pszennych, mieszankę podgrzewasz i taką mieszankę rozprowadzasz równomiernie na włosy i skórę głowy. Zakładasz czepek kąpielowy i zawijasz głowę ciepłym ręcznikiem. Aby podgrzać ręcznik, możesz go namoczyć w gorącej wodzie i dobrze wycisnąć. Gdy wystygnie, zanurzasz go ponownie w gorącej wodzie. Aby uzyskać efekty, cały zabieg powinien trwać minimalnie 30 minut. Po tym zabiegu włosy myjesz kilkakrotnie i dokładnie, aby usunąć wszystkie resztki oleju. Do płukania koniecznie dodajemy sok z połowy cytryny lub ocet owocowy.
# 12 Maseczka cytrynowa
Sok z dwóch świeżych cytryn nanosisz na skórę głowy (nie na włosy!). Im suchsze końcówki, tym powinny mieć mniej kontaktu z czystym sokiem cytrynowym. Sok lekko wmasowujesz w skórę włosy, przeczesujesz do połowy włosa, aby nie przeciągać grzebieniem soku na suche końcówki. Po 20 minutach spłukujesz.
Bardzo dobrze działa na włosy przetłuszczające się – ściągająco, antyseptycznie oraz reguluje krążenie. Nabłyszcza włosy i ułatwia układanie fryzury.
# 13 Maseczka piwno-rumowo-żółtkowa
1 żółtko wymieszaj z 1/2 szklanki ciemnego piwa oraz łyżką rumu. Miksturę nakładasz na włosy, po pięciu minutach zmywasz wodą z dodatkiem soku z cytryny. Tak przygotowana maseczka wzmacnia włosy i nadaje im szczególny połysk.
JAK ZDECYDOWAĆ KTÓRY PRZEPIS WYBRAĆ?
Co zadziała znakomicie na jedne włosy, może się nie sprawdzić na innych. Działanie zależy od rodzaju włosów i rodzaju problemów zarówno włosów jak i skóry głowy. Moim zdaniem najlepiej wypróbować każdy z przepisów i sprawdzić, które są najlepsze dla ciebie. A potem je co jakiś czas zmieniać. Każdy składnik, każde zioło ma swój wpływ na zdrowie twoich włosów.
A teraz poleć ten wpis swojej przyjaciółce, bo może nawet nie wiesz, że martwi się stanem swoich włosów 🙂
Zanim zakończę część pierwszą, chciałabym jeszcze, abyś poczytała o anatomii włosów.
ZROZUMIEĆ WŁOSY
Bez względu na rodzaj i kolor Twoich włosów, każdy z nich jest we właściwej dla siebie fazy życia, ma złożoną i dosyć skomplikowaną budowę oraz własne wymagania.
Aby im pomóc lub je odzyskać dobrze jest je zrozumieć i poznać.
Liczba mieszków włosowych jest niezmienna w ciągu całego życia od momentu narodzin.
Średnio masz na głowie ok. 100-150 tys. mieszków włosowych i jeśli są zdrowe to na ich miejsce pojawiają się nowe. Blondynka ma ok. 140 000 włosów, brunetka 110 000, a osoba ruda 88 000. Na centymetrze kwadratowym masz ok. 120 włosów. Każdy włos rośnie około 1 mm w ciągu 2-4 dni, a jego średnica wynosi około 0,08 mm. Włosy blond rosną najobficiej, ale to ze względu na ich ilość. Włosy rude i ciemne równoważą to swoją grubością.
Siwienie włosów jest tylko po części dziedziczne. Jako proces jest to utrata barwnika, a to może być wywołane błędami dietetycznymi, nerwicami lub chorobami infekcyjnymi.
Dobra dieta zamiast odżywki do włosów
Najważniejszy proces metaboliczny odbywa się w mieszkach, gdzie następuje odżywianie i regeneracja włosów – a więc jesteś w stanie odpowiednią dietą czy przyjmując preparaty wpłynąć na ogólny stan i wygląd Twoich włosów.
Witamina B ma ogólnie opinię witaminy włosów.
Znany amerykański ekspert kosmetyczny Gayelord Hauser sformułował ogólne zalecenie jak dbać o włosy, aby przeciwdziałać takim problemom jak siwizna, wypadanie włosów i słaby porost włosów: „Pij litr jogurtu dziennie, a po każdym posiłku zażyj łyżeczkę drożdży piwnych. Zjedz dziennie pół filiżanki kiełków pszennych z łyżką stołową melasy. Tak często jak możliwe jedz wątróbkę i jedz ryby morskie. Zażywaj algi i nie oczekuj, że w ciągu jednej nocy stanie się cud. Nic się nie zdarzy. Jednak po 6 miesiącach stosowania tych zaleceń, zauważysz prawdopodobnie że Twoje włosy stały się gęstsze i bardziej błyszczące”.
Zdrowe, normalne włosy, nie przesuszone czy nie przetłuszczające się, praktycznie nie istnieją. Reagują na czynniki zewnętrzne. Jeśli dużo czasu spędzasz na słońcu, włosy będą przesuszone. Jeśli przez jakiś czas mamy kłopoty zdrowotne, włosy też na to zareagują – zmatowieją, będą bardziej wypadać. A jeśli do tego dodasz im trwałą lub będziesz farbować pognębisz ich stan.
Są naturalne metody dbania o włosy i przywracania ich dobrego stanu – o tym właśnie jest to kompendium.
Fazy życia włosa
Normalne jest, że każdego dnia tracisz około 50-100 włosów, ponieważ odmiennie niż zwierzęta, nie przechodzimy okresu linienia o określonej porze roku, a raczej rozkłada się to na cały rok, bo każdy mieszek włosowy jest w innej fazie rozwoju. Tak, tak! Ludzki włos ma własne życie, które pomimo tego iż trochę zależy od tego jak je traktujesz, zawsze składa się z trzech faz: wzrostu, zaniku i odpoczynku.
Faza wzrostu (2-8 lat) – najpierw jest cienki i jest to tzw. włos pergaminowy lub meszkowy. Włos gruby, pięknie wybarwiony pojawia się po kilkunastu tygodniach. Zakłada się, że około 90% włosów wszystkim włosów, w dowolnym momencie na głowie, jest w fazie wzrostu.
Faza zaniku (2-4 tygodnie) – pod koniec fazy wzrostu podstawa mieszka włosa zaczyna się kurczyć, przestaje rosnąć. Koniec przesuwa się coraz bliżej skóry.
Faza odpoczynku (2-4 miesiące) – to okres kiedy mieszek odpoczywa. Nowy włos zaczyna rosnąć i wypycha włos stary. I to właśnie te włosy znajdujesz na grzebieniu czy w wannie.
Na tym kończę część pierwszą kompendium naturalnych sposobów na zdrowe, lśniące i olśniewające włosy.
W części drugiej zajmę się konkretnymi problemami włosów i podam znane naturalne metody radzenia sobie z nimi.
Dowiesz się jak radzić sobie z włosami cienkimi, suchymi, wypadającymi, przetłuszczającymi się, jak pozbyć się łupieżu, jak przyspieszyć porost włosów, jak wzmacniać naturalny kolor (zwłaszcza, gdy decydujesz się mieć włosy w stylu francuskim), które jednocześnie je wzmocni i będzie działać przeciw wypadaniu oraz będzie trochę o łysieniu.
Kompendium Naturalnych Sposobów Na Olśniewające Włosy część 2 znajdziesz tutaj.
#pięknewłosy #maseczkinawłosy #naturalnekosmetyki #znienacka45
*********************************************
Aby nie ominęły Cię następne fantastyczne wpisy na tym blogu, subskrybuj tutaj:
wlosymsm napisał
Chętnie się podzielę moim odkryciem i być może dowiem się czy wy też tak miałyście? Kupiłam w internecie 120 tabletek MSM (siarka organiczna). Brałam tak 2 tyg. od niechcenia trochę bo juz tylu suplementów się nałykałam,że przestałam w nie wierzyc. A tutaj zaskoczenie. Najpierw po ok. 2 tyg. paznokcie zrobiły się tak twarde jak po odżywce diamentowej, a teraz miesiąc odkąd zaczęłam to brać na szczotce zostaje tylko kilka włosów, a wczesniej wychodziły mi garściami. Zostało mi jeszcze na ok 10-15 dni kuracji, a z tygodnia na tydzień tych włosów jest jakby więcej ,mam wrażenie ,że są grubsze. Nic innego nie suplementuje, szampon mam z Joanny do włosów suchych i zniszczonych. Myślę, że msm jest warte szerszej uwagi:)